Ulusal ve uluslararası düzlemde yapılan araştırmalar, alkol kullanımının halk sağlığını tehdit eden sorunlar arasında ilk sıralarda yer aldığını göstermektedir. Günümüz bilgi toplumunda, internet, basın, radyo vs gibi iletişim ortamlarının çeşitliliği, özellikle çocuklar ve gençler tarafından yaygın kullanımı da dikkate alındığında alkollü içkilerin üretimi, satılması, dağıtılması ve reklamlarının yapılması hakkında birtakım kısıtlamaları gerektirmiştir.
Bu kapsamda, ülkemizdeki yasal düzenlemeler ışığında, internet üzerinden alkollü içki satışı yapılabilmesinin mümkün olup olmadığı değerlendirilecektir. 4250 sayılı İspirto ve İspirtolu İçkiler İnhisarı Kanunu’nun 6/5 maddesinde, alkollü içkilerin basın ve yayın yoluyla tüketicilere satılamayacağı ve posta ile satış yöntemi kullanılarak gönderilemeyeceği düzenlenmiştir. 27808 sayılı, 07.01.2011 tarihli, Tütün Mamulleri ve Alkollü İçkilerin Satışına ve Sunumuna İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik’in 11/1 maddesi kapsamında ise, alkollü içkilerin, bilgi toplumu hizmetleri ya da posta ile sipariş yöntemi kullanarak yapmak üzere tüketicilere yönelik satış sistemi kurulamayacağı veya faaliyette bulunulamayacağı düzenlenmiştir. Yönetmelik’in Tanımlar başlıklı 4/1/c maddesinde bilgi toplumu hizmetleri, elektronik ticaret, elektronik ortamda sunulan mesleki faaliyetler, elektronik haberleşme ve bilişim hizmetleri gibi talebe bağlı olarak elektronik araçlarla ve tarafların yüz yüze gelme mecburiyetleri olmaksızın sağlanan her türlü mal ve hizmetin tedariki olarak tanımlanmıştır. 27808 sayılı Yönetmelik’in 11/5 maddesinde de, 4250 sayılı Kanun’un 6/5 maddesindeki yasak aynen tekrarlanarak, alkollü içkilerin, tüketicilere basın ve yayın yoluyla satılamayacağı ve posta ile satış yöntemi kullanılarak gönderilemeyeceği belirtilmiştir.
Bununla birlikte, 27808 sayılı Yönetmelik’in 11/2 maddesinde belgeli satıcılar tarafından tüketiciler dışındakilere bilgi toplumu hizmetleri ya da posta ile sipariş yöntemi kullanmak suretiyle yapılacak satışlarda fiziki işyerinin varlığı aranacağı ifade edilmiştir. Buradan çıkan sonuca göre, her ne suretle olursa olsun tüketicilere internet üzerinden veya posta ile satış yöntemi vasıtasıyla alkollü içki satışı yapılması açıkça yasaklanmıştır. Bunun hiçbir istisnası yoktur. Dolayısıyla, Yönetmelik’in 11/2 maddesi bir istisna olarak görülmemelidir. Zira Yönetmelik’in 11/2 maddesinde tüketicilere yönelik bir satıştan bahsedilmemekte olup burada bahsedilen muhatap arz zinciri içerisindeki belgeli satıcılar; yani perakende satıcı, toptan satıcı veya açık alkollü içki satıcılarıdır. Kısacası, belgeli satıcılar tarafından internet üzerinden ve posta satış yöntemi kullanılarak alkollü içki satışı sadece bu sayılanlara yönelik olması kaydıyla imkan dahilindedir.
İnternet üzerinden alkollü içkiler hakkında yapılacak tanıtım, satış ve sair hususlardaki detay düzenlemeler de yine Yönetmelik’in 11. maddesinin 3. ve 4. fıkrasında yer almaktadır. Buna göre, Yönetmelik’in 11/3 maddesinde, Türkiye’de faaliyette bulunan alkollü içki üreticisi firmaların ihracat amacıyla, ülke içinden erişimini engellemeleri koşuluyla, ürettikleri ürünlerin yurt dışına yönelik reklam ve tanıtımını internet siteleri vasıtasıyla yapabilmesi mümkün kılınmıştır. Yönetmelik’in 11/4 maddesinde ise alkollü içki üretici, ithalatçı veya toptan satıcılarının, ürettikleri, ithal ettikleri veya pazarladıkları ürünlerin isimlerine/markalarına kurumsal internet sitelerinin ürünler bölümünde, reklam ve ürün tanıtımı yapılmaksızın ve görsel unsurlar kullanmaksızın liste halinde yer verebileceği belirtilmiştir.
Devamında, internet aracılığıyla alkollü içkilerin tüketiciler dışındakilere satışını ve tanıtımını içeren ayrı bir internet sitesi oluşturulmak istenmesi veya diğer ürünlerden ayrı ulaşılabilen aynı internet adresi içerisinde ayrı bir sayfa tahsis edilmesi halinde, erişimin arz zinciri içerisindeki satış belgesini haiz kullanıcılara verilecek kullanıcı adı ve parola ile sağlanması ve satışı gerçekleştirecek olan satıcının satış belgesinde belirtilen fiziki işyeri adresi ile satış belgesi üzerinde yer alan Kurum sicil numarasına yer verilmesinin zorunlu olduğu düzenlenmiştir. Ayrıca, alkollü içki üretici, ithalatçı ve toptan satıcılarının ürettikleri, ithal ettikleri veya pazarladıkları ürünlere ait teknik bilgilere, herhangi bir reklam unsuru içermemek kaydıyla ürün markaları ve görsellerini kullanmak suretiyle arz zinciri içerisindeki satış belgesini haiz kullanıcılara yönelik internet sitesinde veya sayfasında yer verebileceği belirtilmiştir.
Yukarıda görüldüğü üzere, ulusal mevzuatımızda alkollü içkilerin internet veya posta üzerinden satışının yapılmasına dair hafife alınmayacak kısıtlamalar ve ayrıntılı düzenlemeler getirilmiş olup tüketicilere bu yolla yapılacak satış engellenmiş; sadece arz zinciri içerisindeki belgeli satıcılara internet üzerinden satış yapılması mümkün kılınmış; bunda dahi fiziki işyeri varlığı şartı aranmıştır. Bu yasağa rağmen tüketicilere yönelik internet vs gibi bilgi toplumu hizmetleri ya da posta ile sipariş yöntemi kullanmak suretiyle satış yapılması halinde, 4250 sayılı Kanun’un 7/1/e maddesi uyarınca idari para cezası yaptırımı doğacaktır.
Ulusal mevzuattaki bu kısıtlamaların çok sert olduğu, hatta çoğu Avrupa ülkelerine nazaran daha kapsamlı olduğu yönünde eleştiriler bulunsa da Anayasa’nın 56. ve 58. maddeleri gereği Devlet, gençleri alkol düşkünlüğünden korumak ve ayrıca herkesin hayatını, beden ve ruh sağlığı içinde sürdürmesini sağlamakla yükümlüdür. Devletin bu anayasal yükümlülükleri uyarınca, sektöre bu şekilde müdahale yapılıp kısıtlama getirilmesi kaçınılmazdır. Ancak tedbirlerin ölçülü olması ve aşırıya kaçmaması için sektördeki tüm aktörlerin görüş ve önerileri de dikkate alınmalıdır.
Profesyonel destek almak isterseniz iletişim sayfamızdan bize ulaşabilirsiniz.